مدیریت سیستمهای آبخوری نیپل (قطره ای) در پرورش طیور
مقدمه:
جوجه های گوشتی قادرند بدون دسترسی به غذا، هفته ها به حیات خود ادامه دهند ولی آنها تنها چندین روز قادر به تحمل بی آبی هستند لذا تامین مناسب آب و بخصوص کیفیت آب مصرفی، از مهمترین مسائل مدیریتی موجود در سالنهای پرورش جوجه های گوشتی محسوب می شود. در سالهای اخیر، یکی از متداولترین سیستمهای آبخوری مورد استفاده در سالنهای پرورش جوجه های گوشتی، سیستم آبخوری قطره ای می باشد. از مزایای این سیستم آبخوری، کاهش هزینه های کارگری و آسان نمودن عملیات تامین آب مورد نیاز برای سالن و همچنین فراهم آوردن آب با کیفیت مناسب برای جوجه های مورد پرورش می باشد. اگر چه نصب این سیستم در سالن پرورش سودمندیهای قابل توجهی را به همراه خواهد داشت با این وجود در صورت عدم اعمال یک برنامه مدیریتی جامع و مناسب، این سیستم آبخوری قادر به برآورد سودمندیهای مورد انتظار نخواهد بود، چرا که نصب آبخوری قطره ای در سالن، مطمئنا نیاز به داشتن معلومات پیشین و اداره صحیح سیستم مذکور را خواهد می طلبد. در بسیاری از سالنهای که از این سیستم آبخوری استفاده شده و با این وجود دچار مشکلات عدیده ای هستند، غالبا ضعف آشکار مدیریتی در اداره این سیستم به چشم می خورد. این مقاله مروری اجمالی بر نکات مدیریتی پیرامون کاربرد سیستم آبخوری قطره ای در سالنهای پرورش جوجه های گوشتی خواهد داشت.

مصرف آب:
آب مهمترین ماده مغذی مصرفی بوسیله یک موجود زنده می باشد. یک پرنده قادر است چندین روز بدون دسترسی به غذا زنده بماند اما تنها چندین روز بی آبی را تحمل می کند. هدف از نصب هر سیستم آبخوری در سالن پرورش ، فراهم کردن آب کافی برای دستیابی به مناسبترین میزان رشد، افزایش بازده مصرف خوراک و افزایش عملکرد تولیدی آنها می باشد. جوجه های گوشتی به مقدار زیادی آب احتیاج دارند بطوری که میزان آب مصرفی یک جوجه گوشتی ۵ پوندی در طول مدت پرورش، ۱۵ پوند می باشد که این مقدار معادل ۲/۲ گالن آب می باشد. در همین شرایط مقدار خوراک مصرفی در حدود ۱۰ پوند برای این جوجه برآورد شده است. تحقیقات و مطالعات اخیر در مورد میزان روزانه مصرف آب در جوجه های گوشتی منتج به بدست آمدن فرمول زیر شده است:

۰/۱۸ اونس × سن جوجه در آن روز = مصرف آب  روزانه

۳/۱۰۳۵ گرم× سن جوجه در آن روز = مصرف آب  روزانه

به عنوان مثال یک جوجه گوشتی در سن ۱۰ روزگی قادر است تا ۸/۱ اونس آب را در طول ۲۴ ساعت مصرف کند، اطلاع از حجم کل آب مصرفی روزانه در سالنهای پرورش جوجه های گوشتی بسیار حائز اهمیت است و از لحاظ مدیریتی میزان آن قبلا باید تخمین زده شود، چرا که غالبا مصرف آب در سالن همراه با تجویز داروهای خوراکی، واکسنها و سایر ویتامینها و الکترولیتهای مورد نیاز می باشد. و لذا به جهت اطمینان از وجود غلظت مناسب این مواد مغذی مورد نیاز در آب مصرفی پرنده، ابتدا باید مقدار کل آب مصرفی روزانه مورد نیاز در یک سالن با ظرفیت جوجه مشخص تخمین زده شود. بعلاوه بررسی مقدار آب مصرفی روزانه در هر سالن پرورش، و مقایسه مقدار آن با حالاتی که گله جوجه های گوشتی مبتلا به بیماری خاص یا یک مشکل مدیریتی شده اند، دستیابی به استنتاجات علمی و یافتن روابط موجود بین مسائلی همچون بروز بیماری و کاهش مصرف آب را امکانپذیر خواهد نمود و لذا در حالات مشابه آتی که مرغدار کاهش مصرف آب را مشاهده می کند، بموقع از احتمال وجود یک مشکل در سالن پرورش آگاه خواهد شد.
مزایا و معایب سیستم آبخوری قطره ای:
از مزایای بارز آبخوری قطره ای، کاهش هزینه های کارگری می باشد. بعضی از سیتمهای آبخوری دستی مانند آبخوریهای زنگوله ای و فنجانی شکل، همواره نیاز به تعویض مداوم و روزانه و همچنین ضدعفونی مکرر دارند. انجام فعالیت بدنی طاقت فرسا و نیاز به زمان طولانی برای تعویض آبخوریهای دستی، شاید بتواند بعضی از انگیزه های استفاده از آبخوریهای قطره ای را توجیه کند. نباید فراموش کرد که آبخوری قطره ای به حداقل زمان ممکن برای تمیز کردن احتیاج دارد. بسیاری از مقالات علمی، بازده مفید این نوع آبخوریها را در مقایسه با آبخوریهای دیگر به گزارش داده اند. چند مطالعه نیز نشان دادند که در گله ایی که از آبخوری قطره ای در سالن استفاده می شود، ضریب تبدیل غذایی به طور معنی داری بهبود یافته است. مقالات متعدد و کافی وجود دارد که از تاثیر نوع آبخوری نصب شده در سالن بر روی وضعیت بهداشتی گله، حکایت دارد. بطوری که زمانی که آبخوری قطره ای در سالن تعبیه می شود، میزان مرگ ومیر و آلودگی باکتریایی و هزینه های درمان تقریبا همیشه کمتر از هزینه های حاصل از وجود آبخوریهای دیگر می باشد. همچنین تاثیر انکارناپذیر کاربرد این سیستم آبخوری در کاهش رطوبت بستر و ایجاد یک بستر مناسب در سالن کاملا ثابت شده است. بهر حال طراحی سیستم آبخوری که هیچگونه عیبی در آن نتوان یافت، هنوز از افقهای تحقیقاتی بسیاری از شرکتهای تجاری محسوب می شود و هنوز هم ارائه ایده وابتکار در جهت بهبود چنین سیستمهایی ادامه دارد. به هر حال نباید هرگز به یک روی سکه نگاه کرد و نباید از معایب آبخوریهای قطره ای نیز غافل بود. به عنوان مثال هزینه اولیه نصب چنین سیستمی همواره بالاتر از سیستمهای دیگر می باشد و عملا نیاز به صرف ۳۰ درصد، هزینه بیشتر نسبت به سایر سیستمها متداول و دستی دارد. تعمیر و استهلاک این سیستم، نیز از جنبه ای دیگری است که همواره هزینه های را در بر داشته است که گاها این هزینه ها چشمگیر می باشد. مکانیزم کار این نوع آبخوری همواره بسته به نام شرکت سازنده و نوع مدل مورد استفاده دارد. بهر حال مدیریت آبخوری قطره ای نسبت به سایر سیستمها، پیچیده تر می باشد و هر گونه اشتباه در اداره این سیستم مطمئنا خسارات غیر قابل جبرانی را به بار خواهد آورد بطوری که عدم توجه به مسائل مدیریتی موجود در استفاده از این آبخوری همواره با اتلاف سرمایه همراه بوده است. بعضی از پرورش دهندگان جوجه های گوشتی براین باورند که نوع خاصی از این سیستم آبخوری باعث ایجاد محدودیت در رشد جوجه های گوشتی می گردد و بخصوص اینکه با افزایش سن جوجه های داخل سالن این محدودیت به طور آشکار قابل مشاهده می باشد. این حالت عمدتا در سالنهای احداث شده در آب و هوای بسیار گرم مشاهده می شود که جوجه ها نمی توانند به خوبی آبخوریهای دستی آز آبخوری قطره ای استفاده کنند.اگر چه مقالات محدودی چنین فرضیه را رد می کنند با این وجود در آب و هوای بسیار گرم رعایت بعضی اصول برای اجتناب از بروز احتمالی این مسئله ضروری می باشد.

مدیریت سیستم آبخوری قطره ای:

بیشتر آبخوریهای قطره ای مجهز به یک تنظیم کننده فشار یا یک سیستم کنترل کننده مقدار آبی هستند که در اختیار جوجه ها قرار می گیرد. با چنین سیستمی میزان فشار آب به طور هفتگی بر طبق دستورالعملی که کارخانه ارائه می کند ، تنظیم می شود. زمانی که جوجه ها سنین اولیه پرورش را سپری می کنند، فشار آب در حد پایین نگه داشته می شود و با افزایش سن به تدریج میزان فشار موجود افزایش می یابد. افزایش نامناسب فشار آب ممکن است که جوجه ها را از دسترسی مناسب به آب کافی محروم کند و همچنین عواقبی همچون خیسی بستر را به همراه داشته باشد. ارتفاع آب خوری نیز بر اساس سن جوجه باید همواره تنظیم شود. یک قانون کلی که در این مورد توصیه می شود اینست که در دو هفته پرورش باید تنظیم ارتفاع به طور دقیق رعایت گردد. بطوری که لوله آبخوری باید به موازات چشم جوجه ها تنظیم گردد و هر پنج روز یکبار این ارتفاع باید تعییر نماید. سویه گوشتی تجارتی که شرکت شما از آن برای پرورش استفاده می کند ممکن است که حاوی استاندارهای ویژه ای از لحاظ نیازمندی به آب باشد. موارد زیادی دیده شده است که جوجه های گوشتی در حال رشد در وضعیت عالی بسر می برند و ناگهان دچار مرگ و میر شدید می شوند چرا که در اوایل پرورش مدیریت آبخوریهای قطره ای نسبت به سایر هفته ها کم رنگتر بوده و از اهمیت کمتری برخوردار است. هر چند هنگام استفاده از آبخوری قطره ای نیاز به کارگران کمتری می باشد اما مدیریت جامع و دقیق و مستمر همواره احساس می شود.

 مشکلات متداول موجود و راهکارهای پیشنهادی:

بسیاری از مشکلات موجود مرتبط با آبخوریهای قطره ای، از نصب غیر اصولی آنها ناشی می شود. بستر یا کف سالن باید در هنگام نصب این سیستم کاملا صاف باشد. بستر ناهموار مطمئنا مسائلی مانند ارتفاع ناصحیح و فشار غیر متوازن آب در داخل لوله ها را متعاقب خواهد گردید. لذا قبل از نصب این سیستم کف سالن در صورت نیاز باید کاملا سائیده شود تا همه نکات سالن هم سطح شود. و همچنین کنترل کننده های برای نشان دادن فشار آب در انتهای ترین و ابتدای ترین خط لوله باید نصب شود تا احتمال بروز هر مشکلی را به حداقل برساند. نکات مدیریتی موجود به این موارد محدود نمی شود و با ورود مدلهای جدید تر این سیستم همواره فاکتورهای مدیریتی دیگری به پرورش دهندگان ارائه می گردد.

از مزایای این سیستم آبخوری، کاهش هزینه های کارگری و آسان نمودن عملیات تامین آب مورد نیاز برای سالن و همچنین فراهم آوردن آب با کیفیت مناسب برای جوجه های مورد پرورش می باشد.